Cinsi yetkinlik: nəyi bilmək vacibdir
Cinsi yetkinlik – hər bir uşağın həyatında mühüm mərhələdir. Bu dövrdə orqanizm dəyişməyə başlayır və böyüklük həyatına hazırlaşır. Hormonların təsiri ilə həm fiziki, həm də emosional baxımdan əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verir.
Cinsi yetkinlik nədir?
Cinsi yetkinlik – uşağın orqanizminin böyüklərə doğru çevrilməyə başladığı dövrdür. Hormonların təsiri ilə zahiri görünüş dəyişir, ikincili cinsi əlamətlər formalaşır, reproduktiv funksiyalar işə düşür. Bu proses hər kəsdə fərqli keçsə də, ortalama olaraq qızlarda 9–13, oğlanlarda isə 10–14 yaşlarında başlayır.
Cinsi yetkinliyin əlamətləri
Cinsi yetkinliyin əsas əlaməti – hormon sisteminin fəal işləməyə başlamasıdır, bu da orqanizmin böyüməsini və inkişafını sürətləndirir. Qızlarda bu proses aşağıdakı şəkildə müşahidə olunur:
- Sinənin böyüməsi – bu, adətən ilk əlamət olur və aybaşıdan bir neçə il əvvəl başlayır.
- Menstruasiya dövrünün başlaması – aybaşı adətən 10–15 yaş aralığında başlayır və orqanizmin reproduktiv funksiyaya hazır olduğunu göstərir.
- Bədən formasının dəyişməsi – çanaq genişlənir, omba və sinə nahiyəsində piy toplanması olur.
- Dərinin və tər vəzilərinin aktivliyi artır – bu, sızanaqların və güclü tərləmənin yaranmasına səbəb ola bilər.
- Emosional dəyişikliklər – hormon dalğalanmaları səbəbindən əhval tez-tez dəyişə bilər.
Cinsi yetkinlik mərhələləri
Cinsi yetkinlik dərhal baş vermir – bu, bir neçə mərhələdən ibarət tədrici bir prosesdir:
- Hormon dəyişikliklərinin başlaması – hipofiz vəzisi inkişaf və böyüməni işə salan hormonları daha çox ifraz etməyə başlayır.
- İlk fiziki əlamətlərin görünməsi – qızlarda sinənin böyüməsi, qoltuqaltı və intim nahiyədə tüklərin çıxması müşahidə olunur.
- Fiziki inkişafın sürətlənməsi – bədən sürətlə böyüyür, çəki artır, qadına xas bədən forması formalaşır.
- Menstruasiya dövrü – ilk aybaşı (menarxe) baş verir, bu da cinsi yetkinliyin ilk mərhələsinin tamamlandığını göstərir.
- Hormon balansının sabitləşməsi – aybaşıdan bir neçə il sonra dövr nizamlanır və hormon səviyyəsi normallaşır.
Nəticə
Cinsi yetkinlik – hər bir insanın keçdiyi təbii bir prosesdir. Bu dövr hər kəsdə fərqli vaxtda başlayır və fərdi şəkildə keçir. Ən vacibi – valideyn dəstəyi, bədəndəki dəyişikliklərə sakit yanaşma və fiziki, emosional sağlamlığa diqqət göstərməkdir.
